کلاسیک ءُ جدید شاعری ءِ پُہل
پرچا کہ کلاسیک وت یک ماسٹرپیس ءُ اوریجنل آہنگ یے۔آئیءِ فکری نقالی کنَگ کلاسیکءِ زندگ کنگ نہ اِنت بلکیں وتی ازمءَ را کلاسیکءِ دیمءَ بار دئیگءِ نام اِنت۔ کلاسیکءِ وتی بستارءِ موجود بوہگ کلاسیکءِ است مانی ءُ نمیرانی اِنت۔ اگاں کسے کلاسیک شاعری وانگ بہ لوٹیت گرا آ کلاسیکءِ جندءِ اوریجنل آہنگءَ وانیت ءُ سرپد بوہگءِ جہدءَ کنت۔ پہ کلاسیکءِ سرپدبوہگءَ دگہ کلاسیکی نقالےءِ وانگءِ ہچ ضرورت پش نہ کپیت۔ پرچا کہ کلاسیکءِ وتی تب، روایتءُ معیارے کہ فطری اِنت۔ گیشترفنی حوالہءَ کلاسیک وت روایت در روایت غیرعلمی عہدےءِ برورداِنت ءُ جدیدءُ علمی عہدیےءَ کلاسیکءِ نقالی غیرفطری عمل ایت۔
غنی پھوالءِ اے غزل سکّ باز براھدارءُ جانداراِنت، کلاسیکتءِ آہنگ ہم غزلءِ سرا ازمی ءُ فکری ہر دورنگاں اثرانداز اِنتءُشعری ترکیب نوکین اَنت۔
ہر لبزءُ ترکیب علامتی رنگءَ زورگ بوتگ اَنت کہ ایشانی معنا باز شاہگان اَنت۔ انچو کہ بلوچی بتلاں ما ہر خاصیں جاہ ءُ مقامےءَ پہ علامت کارمرز کناں، ہمے رنگءَ اے غزلءِ شعر اَنت۔ادا شاعرءَ کلاسیک زندگ کنگءُ نقالیءِ جہد نہ کتگ بلکیں کلاسیکءِ اثرات قبول کتگ اَنت ءُ کلاسیکءَ گوں وتی ازمی کمالءَ جدید کنگ لوٹ اِتگ۔
پمیشکا ہمے غزلءِہمک شعر زندگ اَنت ءُ بازیں مصرع بتلءِ جاگہ ءَ ہم کارمرز بوت کن اَنت۔ کہ دیم ترا ما آہاں جدید بتل گُشت کنیں۔
چو کہ
’’ سیاہ ڈنیں تبدے زندگی، ساھدار کجا بروت‘‘
’’ آستینکے لُک بہ بیت،گڑا سیاہ مار کجا بروت‘‘
’’ شہکورءِ لمبءَ رُستگیں بازار کجا بروت‘‘
’’بے تاکیءِ شگانءَ کلیر پُلّیءَ بچار‘‘
’’ کوسیچ گَل اَنت گوں نیمگاں ٹوھار کجا بروت‘‘
’’ بوجیگیں سرمچاردلءَ گْورمءِ تل کن اَنت‘‘
’’گواتانی وازمندیءَ آچار کجا بروت‘‘
’’سبزیں کشارءِ دامنءَ ھوشے ہم پِر نہ جت‘‘
’’ تبدانی شھرءَ برھنگیں تیجار کجا بروت‘‘
شاعرءَ ہمے غزلءِ بازیں شعرانی تہا ہما رنگا کہ بلوچیءِ لہتیں نامداریں بتل قصّہ ءُ محاورہ زرتگءُ تلمیح کامرز کتگ اَنت باز معنادار اَنت۔ مستریں فنکاری ایش اِنت کہ آئیءَ بتلءُ محاورہ چہ اصل ساختءَ پروشتگ ءُ آہانی خیال وتی اِزم ءَ درانگاز کتگ اَنت۔شاعر ءَغزلءِ تہا، کہ یک پابندیں صنف یے، کلاسکءَ گوں نوکیں رنگءُ چہراں جدید کنگءِ سوب مندیں جہدے کتگ۔
چو کہ
بتل
’’ کوریں چمّءَ پٹّے ارس باز اِنت‘‘
شاعرءِ خیال
’’کوریں تئی چمّءَ پِٹّے گْواجار کجا بروت‘‘
بتل
’’پیٹ ئے کلیرءَ کہ بے تاک بر کنت‘‘
شاعرءِ خیال
’’بے تاکیءِ شگانءَ کلیر پُلّیءَ بچار‘‘
محاورہ
’’زہریں گرکءِ آپ دئیگ‘‘
منی خیالءَ اے شاعرءِ جندئے ترکیب یے ،بلئے محاورہ یے جاگہ گپت کنت۔ ایشیءِ بزانت اِنت کہ بے سیتیں عملءِ کنَگ ۔ پرچا کہ کرگ ءِ آپ دئیگ ءُ رودینگءِ برورد ہچ نیست۔
بلوچیءِ تہا دگہ محاورہ یے کہ
’’ امبءِ گڈّگ ءُ کرکءِ پَل کنئگ‘‘
کہ مرچی باندا بتل یے ہم جوڑ بوتگ۔۔۔۔۔۔۔۔۔ جوانیں کارے پہ بدیں ءُ بے سیتیں کارےءَ ببا دئیگ ’’ امب گڈگ ءُ کرکءِ پل کنگءِ برابرءَ اِنت۔
محاورہ
’’آستونکءِ مار بوہگ‘‘
اےیک مشترکہ میان اُستمانی محاورہ یے کہ اردو، ہندی، فارسی، بلوچیءُ دگہ ہمساہگیں زبانانی تہا ہوار اِنت۔ ایشیءَ چہ مراد دیما ’’ دوست بوہگءُ باپشتءَ ہنڈالانی بُرّگ‘‘
شاعرءِ خیال
’’آستینکے لُک بہ بیت، گڑا سیاہ مار کجا بروت‘‘
گیدی قصّہ
’] بَلّیءِ گنجانی پاسبانی ءُ آہانی روپگ ءُ برگ‘‘
شاعر ءِ خیال
’’ گنجانی پانپانیءِ قصّہ اِنت بَلّی ءِ
آستینکے لُک بہ بیت، گڑا سیاہ مار کجا بروت‘‘
اِدا شاعرءَ فن ِ ماہرانہ کارمزی ءَ گوں وتی خیالءِ درنگازی کتگ کہ یک گیدی قصہ یے گوں محاورہ یے ہوار کتگ ءُ وتی خیال پیش کتگ۔
دنیائی روایتے کہ ہرجاہ خزانہ یے کل بیت مار ہمائی سرا وپسیت۔۔۔۔ بلئے خزانہءِ جندکہ مہ بیت گرا سیاہ مار کجا بروت۔ اے شعرءِ تہا شاہگانی باز اِنت کہ انسانی بیسہ ءِ پُرشگءُ دوست کجام وہدءَ دژمن بیت ءُ آستینکءِ مار بیئگ۔ گوں جوانیں فکریےءَ تاریخی قصّہءُ محاورہ آنی وسیلہءَ بیان کنگ بوتگ۔
اے غنی پھوالءِ غزلءِ فکری نگد نہ اِنت بلکیں یک کسانیں فنی ءُ گوں کلاسیکءَ یک تقابلی نگدے کہ ہمے غزلءِ تہا منءَ دست کپتگ۔
ابید اے شعرانی شرحءِ جنَگ ءَ عام وانوک ایشانی اصل مطلب ءُ مقامءَ نہ زانت۔ اے شعرپہ یک مطلبءُ مرادےءَ فکس نہ اَنت بلکیں باز شاہگان اَنت ۔۔۔۔۔۔ ایشانی معنا زندگیءِ بازیں جاگہ ءُ جیڑھاں وتارا گیشینت ءُ پیش دار اَنت۔ اے شعرانی ساختءَ چہ گیش پسِ ساخت در جنگی اَنت۔
بلئے اے غزلءِمطلع ءِ مصرع ِ اوّلءِ فکرءَ گوں منا ہچ اختلاف نیست۔ بلکیں ہمے مصرع ءِ تہا فنی ردی ایش اِنت کہ چہ بحرءَ دراتکگ۔ ادا شاعرءَ ترکیب ’’ ارسانی پشومانیءِ آزار‘‘ کار مرز کتگ ہمداپشومانی آئیءَ ’’ پاشومانی ‘‘ءِ توار زُرتگ پمیشکا اِدا وزنءَ یل دئیگ اِنت۔
یک رندے پدا دلگوش کنَگ لوٹیت
’’ ارسانی پشومانیءِ آزار‘‘
’’کوریں تئی چمّءَ پٹّےءِ گواجار‘‘
ارسانی پشومانیءِ آزار کجا بروت
کوریں تئی چمّءَ پِٹّےءِ گواجار کجا بروت
من گوں شاعرءِ خیالءَ ہمدپیں ترکیبے کارمرز کتگ ءُ وزن ہم گپتگ
’’ارمانی ارس گْورتگیں آزار‘‘ کجا بروت
کوریں تئی چمّءَ پِٹّےءِ گْواجار کجا بروت
