مردم کُشیں نشہ ”شیشہ” ماں بلوچستان ءَ پرچہ؟
رو ایر شُتی بلوچستان ءُ مکران ءِ بیگواھیں رَستر
دشتار
شوهاز: محمدصدیق دهقان
چه هَما وهدی که من وتی چَم پَچ کُتَن دنیا پَه من گُشئِی جنتِ ورااَت. هر نیمَگا وَشیانی جَمبَرا منی سرا سایِلگ کُتَگَت. دوست، سَنگَت،سیاد،وُارث دُرُه پَه من مهربانتَنت. هرکسی گُشئی دورا منی لوٹوکَت، پرچیا که من وتی مات و پتِ یَکِین چوکَّتَن، منی پتِ نام سلیمان و منی ماتِ نام پری هاتونَت. آهان گون وتی گَریبی جاها مِنے پَه هِچ چیزا تَنگ نَکُتَگَت.
ادامه مطلب ...
بلوچی سیاھگ ءُ بنرھبند ءِ راست نویس
چـُـکانی دیوان ر . کیپلینگ
---------------- --------------------
تـَرینـــــــوک : کریم بلوچ _ تـَهـل
« ماوگلی » و شیرهان
باز کوهنیں زمانگاں ، جنگلے ءَ پـلنگے هست ات که نام ئی « شیرهان » ات . پهک چه آئیا تُـرست انت . شیرهان باز گـَـرمسـَرے ات و په کـَس ءَ آئیا اَزاب _ رَحم _ نه بیتگ ات .
هما روچ که اے گـَپ بنگیج بیت ، شـُد شیرهان ءَ په شکار و دَپ بوجے ءَ ، رود ءِ تـَـیـاب ءَ سـَر کـُت.
شیرهان ، جنگل ءِ درچک ، کاه و ڈنگرانی نیام ءَ جنزاں و دیما روان ات که اناگت ءَ جنگل ءِ نیام ءَ ، چـُکـَـلـُکے ءِ گِریـوَگ ءِ تـَوار ئی اِشکت . هـَیران و هـبـَـکـّـه بیت : « آدمی زات ءِ چـُکلکے ! _ شیرهان کـُـورّ ات _ چونیں جوانیں سوبے ! راستے که من تا هنون هچ کدین چـُشیں چیزے نه وارتگ ، بلے گِندَگ ءَ باز وَشتام انت و وَرگ ءِ مـَئیل ءَ گِیش ءَ کنت . چیزے که ستا کنگ کـَرزیت . من هنون آئیا وراں . »
لیو تالستوی
-------------- -----------------
کریم بلوچ_تهل
شیر و کـُـچَکُک
ماں لندن ءَ جنگلی سه داراں ، پیش دار گ اتنت. په چارگ ءَ زَرٌ اش زُرت یا کُچَک و پشُـکاں ، په جنگلی سه دارانی لاپ دَیـَگ و وَرَگ ءَ . یکے ءَ لوٹت که جنگلی سه داراں به گند ایت ؛ گـُڑاں آ ماں سَـڑک و دَگ ء َکـُـچَـککے گپت و آرت ئی په جنگلی سه داراں. آئی ءِ کچکک اش زرت و چارگ اش هـِشت. کچکک اش شیر ءِ آسنِی پَلّ (قفسه)ءَ سَٹ ات.
ناسا: یک زمین یے ءِ دو روچ
هزار نازین جنک چه سردارین پتان
بهادرین پسگ چه مکهین ماتان رستگ انت
یک بهارگاهی گرمین روچی ءَ سلیمان په راج گندی یک میتگی ءَ شت.آکدیمان بلوچی رسم ایی بوتگ که زالبولان هم وتی مهمانان ءِ وش آتک ءِ شتگا انت.میتگ ءَ جنینانءِ رمب ءَ که سلیمانءِ وش آتک شت انت یک ماتی گون وتی جنین چک ءَ گون ات. دیوان ءِ برجاه دارگءَ بازین وهدی نگوستگ ات که سلیمان ءَدبت یک ماری دیوان ءِ نیمگ ءَ پیداگا انت.مار دیوان ءِ نزدیک ءَ آتک همی جاگاءَ که مات ءُ چوک نشتگت انت گار بوت, بلی ایشان چه وت هچ پیمین ترس ءُ بیمی پیش نداشت.سلیمان گران مهذبین مردی ات, په ای گمان ءَ که بلکین, مار ءِ گندگ یک گمان و شبئیی بوگ هچ نگوشت ئی ,گپی وتی دل ءَ داشت.وهدیکه دیوان تمام بوت ماتءُ چک چه دیوان ءَ گستاءَ شت انت.
ادامه مطلب ...---------------- -------------------
تـَرینـــــــوک : کریم بلوچ _ تـَهـل
« اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » و هـَپـت کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـک
باز کـُوَهْنیں زَمانَگاں ماں ، هست ات یک مـَه دَروریں شَهبانُـکے . آئیا یک روچے ، تـَاگ ءِ کـَش ءَ یک چیزے دوچگ ات که اناگت ءَ سوچن آئی ءِ لـَنکـُک ءَ بـُـڈ اِت و وهدے که سوچن ئی کـَشّ اِت ، پــِـٹـے سُهریں هون ، کـَپتَگیں اِسپیتیں بـَرپانی سرا کـَپت _ پــِـٹ اِت _ .
اِسپیتیں بَرپاں ماں ، کپتگیں سُهر پُلّ رَنگیں هون ءِ تِرَمپ ، هَنچو پرائیا وَشرنگ و زیبناک ات که شهبانک ءَ ساه ءَ گوں آهے کـَش اِت و گوئشت ئی :
صد کَٹّیت زبان، صد بِبا دنت زبان
داز = درختچه ای در بلوچستان شبیه نخل
دانچوپ = هاون
دانگ = دانه
دپ = دهان
دراج = دراز
درچک= درخت
دروازگ =دروازه
دسکیگ = نوعی درخت خرما
دسگ =نخ, ریسمان
دوار = خانه
دوت = دود
دهتگ ( گویش سرحدی ) = دختر
دیمتر = جلوتر
دمب = دم
دلَوَت
دا – دی – ده – دَپ – دَنت – دار – دات – دوش – دوشی – دانگ – دانک – دِلگوش
ده پس و ده گوک.
گوک و پس دَلوَتانت.
دَلوَت مئیگاَنت.
جَنگ دو شَر داراِیت.
تو وتی کاران دِلگوش بِبئے.
چه بار = چابهار
چیر = پنهان
چژگ = چشمه در کوه چرت
چاگ دیگ = پاره کردن
چاهیگ = کبوتر وحشی
چاریگ = جاسوس
چوکگ = بوس کردن
چاکوگ = چاقو
چوش= چنان
چات= چاه
چنگ =چیدن
چنگل= انگشت
چنال = چنار
چاکر = نوکر
چ
چراگ
چا – چی – چَه – چَکّ – چَش – چات – چَگل – چکّر – چُنت
چِراگءَ کُش.
روچ دَرآتکگ.
ناکو چَه چاتءَ آپ کشّاِیت.
جِنگ= جنچشک
جا – جی – جَت – جَه – جات – جاک – جَشک – جهل – جَاهسرّ – جَنت
آ جِنگاِنت.
جِنگءَ بال کُت
جاک مه جَن.
نُنُک چَه وابءَ جاهسرّاِت.
چـُـکانی دیوان ی. ولادیسلاو - ایتالوی ---------------- ------------------------- |
ٹال
ٹا – ٹی – ٹکّ – ٹاک – ٹگَل - ٹاهین
درْچکءِ ٹالان مهسِند.
ٹالءِ سرا کُلیانت.
ما یکّین درْچکءِ ٹالین.
چـُـکانی دیوان لیو ٹالستوی
********** ***********
دو بــــرات
کریم بلوچ _ تهل
دو برات هوری ءَ شـُت انت که تـَرّ و گـَردے به کن انت. نیمروچ ءَ آهاں جنگل ءَ ساهی و آرام کنگ ءَ ، وپت انت و واب اش کـُت. وهدے که چه واب ءَ چست بیت انت ، دیست اش که آهانی چیرا ، ڈوکے و ڈوک ءَ چیزے نبشتگ . آواں جهد کت که به وان انت ئی:
پ
پل
پاد – په – پَش- پِت - پِسّ – پِیشّ- پاک – پات – پاشک – پَژم – پَدِل – پَدَر
اے یک پُلّے.
پل وَش رنگاِنت.
اے گلابءِ پُلّاِنت.
ناهءِ پاتءَ بیار.
دردکئی به مارنت
ھمک بازارء تھا وڑ وڑیں مردم کپتگ " کسے گریب انت ، کسے میر ، روچے من ھم یک بازارے ء تھا گوزان اتاں کہ دیست یک گریبیں لوگے ء دپء- ورنائیں ء، بے روزگاریں مردمے وتی مات ء- را دعا ء بد کنگا ات " منی گام ھم اوشتاتنت ء، یک پیریں ماتےء_ ء_ سرا سھر بوھگا گندگ ء- لگتنت "
ادامه مطلب ...ت
تَپَر
تا – تی – ته – تَچ – تشّ – تَپ – تَهت – تاک – تتک – توم – تپت
اے تَپَر کُنٹ نه اِنت.
گون تپرءَ ٹالءَ مه گُڈّ.
میران تپءَ گِپتگ.
آ تَهتءِ سرا وپتگ.
چـُـکانی دیوان آلفونس دوده
---------------- -----------------
تَرینـــــــــــوک : کریم بلوچ _ تـَهل
گـُـڈی ئیں دَر ( درس )
آ روچین منی وانـگـجـاه ءِ رَوَگ سَک دیر بـیـتـگ ات . من تُرستاں که مئی استاد واجه « هامل » منا میاریگ بکنت . روچ مئی چـَـکـّـاس ءِ روچ ات و من چیزے دَر نبُرتگ ات . من پگر کت که وانگجاه ءَ مه رواں گهتر انت .
گرمیں روچے ات ، زوراکیں واکاں ، مئی ملک ءَ چیر جـَـتـَگ و وَتیگ کـُتگ ات و شهر ءِ پراهیں پـَـڑ و هـَـنـدِے ءَ هنون وتی پـَئـوجی چـِست و ایراں گـُلائیش اتنت . من پدا گوں دل تـَپـَرکـَهی ، وانگجاه ءِ نیمگ ءَ تـَچان بیتاں . وهدے که شهر ءِ مزنیں شـَهدَگّ ءَ رَستاں ، بازیں مردُمے من دیست که گوں نبشتگیں کاگدانی دارگ ءَ ، اے نیمگ و آ نیمگ روان اتنت . ادان هما هـَند ات که جَنگ ءِ هالاں هردمان ءَ شِنگ و تالاں بَیـَگ اتنت . من پگرے ءَ بـُـڈاتاں که چون بارین اے بَرین چے بیتگ ؟