« ماوگلی » و شیرهان

چـُـکانی دیوان ر . کیپلینگ

---------------- --------------------
تـَرینـــــــوک : کریم بلوچ _ تـَهـل

« ماوگلی » و شیرهان


باز کوهنیں زمانگاں ، جنگلے ءَ پـلنگے هست ات که نام ئی « شیرهان » ات . پهک چه آئیا تُـرست انت . شیرهان باز گـَـرمسـَرے ات و په کـَس ءَ آئیا اَزاب _ رَحم _ نه بیتگ ات .

هما روچ که اے گـَپ بنگیج بیت ، شـُد شیرهان ءَ په شکار و دَپ بوجے ءَ ، رود ءِ تـَـیـاب ءَ سـَر کـُت.
شیرهان ، جنگل ءِ درچک ، کاه و ڈنگرانی نیام ءَ جنزاں و دیما روان ات که اناگت ءَ جنگل ءِ نیام ءَ ، چـُکـَـلـُکے ءِ گِریـوَگ ءِ تـَوار ئی اِشکت . هـَیران و هـبـَـکـّـه بیت : « آدمی زات ءِ چـُکلکے ! _ شیرهان کـُـورّ ات _ چونیں جوانیں سوبے ! راستے که من تا هنون هچ کدین چـُشیں چیزے نه وارتگ ، بلے گِندَگ ءَ باز وَشتام انت و وَرگ ءِ مـَئیل ءَ‌ گِیش ءَ کنت . چیزے که ستا کنگ کـَرزیت . من هنون آئیا وراں . »

بلے هما دَمان ءَ که آئیا لوٹـِــت که چـُکلک ءِ چـَـکّ ءَ دَؤر به کنت ، یگبرے که سـئـے زوراک ، مـَزنیں و شیر واریں گـرک ، آئی ءِ راه اش بَست و آئی ءِ دیما اوشتات انت :
- شیرهان اگں دِگه یک گامے دیما ایر کن ئے تو مِـرئے ، ادان مئی میتگ انت ، زوت چه ادان دَر کـَـپ و برو !
پلنگ سئے مزنیں گـُرک ءِ مَٹ نه بیتگ ات . په همے هاترا هبر ئی گوش داشت انت و بــِر گــَشت . بـَـلے کـَلام ئی وارت که وتی بیڑ ءَ گـِراں .
همے وَهد ءَ گرکاں چـُـکـَـلـُـک ءَ هم چاران اتنت . ماتیں گـُرکے یگبرے گوئشت :
- بیچارلـُـک ! جنگل ءَ یک و تهنا مـِـر ایت !
پدا ماتیں گرک ، ایدگه گـُرکانی چه بیم ءَ ، کـَپـْـتـَـگیں بَچَـلـُک ءَ پناه دَیاں بیت و گوئشت ئی :
- من گوں دل ءِ مئیل ءَ ، آئیا وتی لوگ ءَ بَراں و رودیناں .

مردم ءِ چـُک ءَ وتی کِرّا دارگ ، اَدناییں گپے نه انت . چُشیں فیصله اے ایوکی و تهنایی ءَ نه بیت . سرجمیں گـُرکاں ، اے باره ءَ پیکه وتی هیال و لِـیکـَـه ءَ ماں گـُرکانی مزن دیوان ءَ به گوئش انت .
شپ ءَ وهدے که آزمان ءِ چاردهی ماه ءَ ، سرجمیں جنگل ءَ مانپوشتگ و مهکان کتگ ات ، گــُرکاں وتی مزن دیوان ءَ یک کـَالے ءَ برجم کت . اے مزن دیوان ءَ ابید چه گرکاں ، سیاهیں پلنگ و بـُـوْریں مَمّ هم هوار اتنت .

- اے بَچَـلـُـک ، کس ءَ تاوانبار نه کنت . آئی ءِ دست ءَ هچ چیز ءَ نه بیت . البت جی هـَو ! پیکه دِلگوش بکناں که رند چه ایشی که مَزن ءَ بیت بارین ما را پـُشـت ءَ کنت و دُژمن بیت یا نه ؟
بیت که وتی مردمانی نیمگ ءَ بروت ، و مردمان ءَ ادان بیار ایت و آهاں ما را شکار بکن انت ! _ اے سیاهیں پلنگ ءِ گـَپ اتنت .
ماتیں گـُرک پسو دات :
- ما پیکه یک کارے بکنوں که مارا دوست بداریت و گوں ما دوست به بیت ؛ په همے هاترا من آئیا وتی کِــرّا داراں و همے ذمه ءَ من وتی کوپگ ءَ زوراں .
بوریں مَمّ هم دَررائینت :
- من هم آئیا جنگل ءِ کانود و رَهبنداں وانیناں و دَربرائیناں .
سیاهیں پلنگ گیش کت :
- اگں چوش انت ، گـُـڑان من هم آئی ءِ زورَگ و دارَگ ءِ گون ءَ تـُپاک اوں .
چش گرکانی مزن دیوان و آهانی مهمانانی گِیشیں بهر ، بَچَلـُک ءِ دارگ ءِ اجازت ، ماتیں گـُرک ءَ دات .
ماتیں گـُـرک هم بـَـچـَـلـُـک ءَ « ماوگلی » نامینت .
٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭

چنت سال گوئست . ماتیں گرک ، وتی کار ءَ چه وَشنود و وَشدل ات . « ماوگلی » گـُـرگانی چـُـکانی پـَجّـی ءَ رُست و مَزن بیت . آ هم زانوگر بیت و هم ڈڈ و بهادُر ّ. گرکانی هم دوست اتنت ، چو وتی برات و سیادانی داب ءَ . بلے « ماوگلی » سک زانگ و دَربَرَگ ءِ هدوک و لوٹـوک ات و جنگل ءَ تـَـرّ و گـَرد ئی کت . چه جنجال و ڈکـّیاں که راه ءِ هر گامے ءَ گوں آئیا هور و همراه اتنت ، نه تُرست .
سیاهیں پلنگ هم آئیا سر و سوج کت :
- دلگوش ءَ بدار ! اگں شیرهان ترا تهنایی ءَ بگند ایت ، پر تو جوانی اے نگواهیت ! جوان هیال بکن !
- بـَـلے میریں پلنگ منی پُشت تو ئے ! گـُـڑان من چه چیا به تُرساں ! _ « ماوگلی » ءَ پلنگ ءَ جواب دات .
مَـمّ هم آئیا گوئشت :
- شادیـَـک _ بولو _ هم تئی سنگت بیت نکن انت . جوان انت که گوں آهاں سنگتی مه کن ئے ! آهاں نا واننده انت ، جان دُزّ انت و هچ وَهد وتی گـپ و هـَـبَـر ءِ سرا نه اوشت انت !
- بیت ءَ کنت ، بلے آهاں ما را جوانی ءَ کـَندیننت ! « ماوگلی » وتی همتپاکی ءَ دَرشان کت .
هنگت آهاں همے باره ءَ گپ جنان اتنت که شادیکے دِرَچکے ءِ شاهڑے ءَ وَدی بیت ، چه کوپڈای ءِ درچکے ءَ دانگے کوپڈا سِست و ممءِ سرگ ءَ نشانگ گپت و سـَٹ اِت « ٹـَـهــْـک » ! و شادیک ءِ جِند هما دمان ءَ گار و بیگواه بیت . « ماوگلی » وتی کـَندَگ ءِ دیما داشت نه کـُت .

دومی روچ ءَ هم بولو _ شادیک _ اپدا وَدی بیت انت ، هنون آهاں یک رُمبے اتنت . آهاں آتک انت « ماوگلی » ءِ کِـرّا و گوئشت اش :
- لوٹ ئے که مئی کلات ءَ به گِندئے ؟ بیا که مئی پجّی ءَ رواں و ما ترا پیش ئی دار اوں . ترا مئی پَـجّـی ءَ وَش ءَ بیت !
« ماوگلی » پگر کناں بیت . هیران ات : « بیت که مم ءِ هبر راست به بنت و بولو سنگتی نکرزنت » بلے پدا هم وتی ، زانگ و زانتکار بَــیـَـگ ءِ هوشام ءِ تماه ءِ هرجان بیت . پرچا که بولواں ، هِندیانی کوهنیں کلاتے ءَ که هنون بیران و سدیاں پیش آبات بیتگ ، هـَنـد کتگ ات .
کوهنیں کلاتے که هنون لـُمبتگ و ڈالتگ و بیران ات . « ماوگلی » ءِ دیریں واهگ ات که اے هَند ءَ به گِند ایت و بچار ایت . په همیش مم ءِ گـَپ ئی شَموشت انت و بولوانی گون ءَ شـُت .

« ماوگلی » ءِ گار بیگ ءَ چه رند ، مم هما دَمان ءَ زانت که شادیکاں سوبیں بیتگ انت که « ماوگلی » ءَ به ریـپـیـنـنـت و وتی جاه و هـَنـکین ءَ به بَر انت . مَـمّ ، پلنگ ءِ شوهاز ءَ دَرکـَپت و وَدی ئی کت .
- ما دوئیناں بولوانی مَـٹ ءَ نه بیاں . بولواں سک باز انت . راه تهنا همیش انت که ما چه « کا » ی ءَ مـَدَت به لوٹـاں ! _ پلنگ ، مم ءَ گوئشت .
« کا » سک بلاهیں مارے ات . وتی دژمنیں سهدار ئی گِپت و ایر ئی بُرت انت ! « کا » سک بیمناک و لاپکیں مارے ات که شادیکانی داب ءَ چه درچکاں هم سرا کـَپت . په همے هاترا شادیکاں سَک چه « کا » ی ءَ ترست انت .
« کا » وهدے که هالاں سئیگ بیت ، بے گِـیـشـیں گـَپ و هبرے تیار بوت که پلنگ و مم ءَ مدت بکنت .
آهاں ، « ماوگلی » ءَ ماں جهلیں چاتے _ چاهے _ ءَ ودی کت که هِندیانی بیران و لمبیگیں کلات ءِ نزیک ات .
« ماوگلی » گوئشت :
- بولواں منا ریپینت و بـَـٹــَـال دات . من شُدیگاں و منی جان چه ٹـپـاں پـُـرّ انت . آهاں لوٹـت که منا وتی گلام و بندیگ بکن انت .په همے هاترا من اش ادان بندیگ کتگ .
« ماوگلی » ءِ پاداں چه ، « کـُبرا » ی ءِ مار پیچان اتنت و « ماوگلی » گوئشت :
- من اے زهر داریں راج ءِ چه وت دور کنگ و گـَلِـّـینَـگ ءَ تنگ بیتگاں و دَمبُرتگ _ و همے وهد ءَ پاد ئی شانت و مزنیں کبرای ءِ مار ئی چه پاد ءَ دور سَــٹ اِت .
پلنگ گوئشت :
- تو آرام بـُـوْ ! من آهاں ٹـَگـّیاں پیش ءَ داراں ! نون پیکه جـِـهد _ اِشتاپ _ بکن اوں پر چا که هنون شادیکاں پهک یکجاه و مـُچ انت .

« کا » گوئشت :
- اے دگه منی کار انت .
« کا »ی ءَ اے هبر گوئشت و هما دمان ءَ سَکـّـیں جنگ و شِدَتے چـِست بیت .
« ماوگلی» ءِ سنگتان زوراک تِـر نه اتنت . تهنا شادیکانی تَچـَگ و پـَد کِنزَگ ، آهان ءَ چه مرک ءَ رَکینت . آهانی راه دو اتنت یا آپ ءَ وتا به سَٹ انت که اودان سیاهیں پلنگ گوں وتی تیز و کاٹـاریں دَنتاناں آهانی دِرَّگ ءِ وداریگ ات یا تـَچاں دیم په بلاهیں مار « کا » ی ءِ نیمگ ءَ برو انت که وتی گـُوالیں و بیمناکیں دَپ ئی پر آهاں پـَچ کتگ ات .
کم اتنت اگں کجام شادیکے چه لاپک و بلاهیں مار ءِ دَپ ءَ رَکـّت و دَرشُت .
چو « ماوگلی » رَکـّینـَـگ بوت و پریشانیاں کمتر بیت انت . سیاهیں پلنگ وتی دیم ءَ « ماوگلی » ءِ نیمگ ءَ گـَردینت و گوئشت ئی :
- نون چون ، اُمیت انت که چه مرچیگیں تجربت ءَ تو زانتکارتر به بئے ! پگر کن که تو چینچو جنجال پر ما سئیناں جوڑ کت !
« ماوگلی » کـُـنـّــَـت بیت . وتی سر ئی جهل کت . بلاهیں مار « کا » وتی لاپ مـُشت و هچ پگر ئی نه کت و گوئشتی :
- منی هیال ءَ هچ چشیں بدیں گپے نه بیتگ . شگر انت که ما وتی کار ءَ سوبیں بوتیں . من وَش و راضیگ اوں . منی لاپ هنگت گِیشتر وَش انت .
« ماوگلی » دررائینت :
- مزنیں « کا » من تئی منتوار اوں . من تئی اے نیکی ءَ کدیں نه شموشاں .

گرکانی مزن دیوان ءَ ، « ماوگلی » ءَ بـَـرّ و سِلـّیں گپاں وداریگ اتنت . پیریں پلنگ شیرهان اپدا گرکانی هلاکهاں ودی بیتگ ات . هَنگت گندَگ تر ایش که شیرهان گرکانی نیام ءَ جتایی و دُژمنی ودی کتگ ات .
پیریں گرکاں « ماوگلی » ءِ منوک و دوست اتنت ، بلے ورنایانی گپ ایش ات که « ماوگلی » پیکه چه جنگل ءَ بروت وتی مردمانی نیام ءَ . آهاں نزانت که شیرهان هما وهد ءِ وداریگ انت که کـَدیں ماوگلی ءَ به دِرّیت و به وارت .

سیاهیں پلنگ ، شیرهان ءِ دل ءِ هبراں سئیگ و زانتکار ات . گڑان « ماوگلی » ئی لوٹـائینت و گوئشت ئی :
- برو مردمانی نیام ءَ و چه اودان سهر پلے بیار . بچار ئے بے سهرپـُل ءَ میا ئے !
سهداراں آس_ آچش _ ءَ سهر پل ءَ گوئشت . شیرهان تهنا چه همے سوچوکیں هتیار ات که ترستگ ات .
گوں تهاری ءِ مان شانگ ءَ ، « ماوگلی » چیرُکایی کـَـلـَـگے ءَ رواں بیت . هنچو که هچ کس مه گِند ایت . چه اودان یک گـُڈولے چه روکیں اِشکــَراں _ جـَـلاں _ پـُر کت و جنگل ءَ یاورت .

« ماوگلی » ، شیرهان ءَ ماں گرکانی مزن دیوان ءَ لوٹـائینت . مـَزَن و دِراجیں روکیں لـَکــُـنـڑه ئی زُرت و گوانک ئی جـَت :
- شیرهان ! من ترا چه نترساں ! چه ادان هرچی زوت تر دورتر برو و ایشی ءَ هم بزان که من دِگه گـَشـتے تئی پوست ءَ سِنداں و چشیں مزن دیوانے ءَ پیش کناں !
شیرهان چه اودان تَچاں و دور داراں بیت . بلے اے گپ هم گرکانی نا تپاکی و نا یکوئی ءَ گار نه کت ؛ بلکین آهانی نایکویی گیش بیت . سَـوَب بیت که وَرنا چه پیریناں دور و دورتر به بنت . گڑان ماوگلی فیصله کت که گِهتر انت که مردمانی نیام ءَ به رَوت .
« ماوگلی » ءِ اولی وَهداں ، مردمانی نیام ءَ باز جوان ات . تا هنون آ هچ وَهدے ءَ اینچو ناراستیں گـَپ جنگلیانی باره ءَ و آهانی وَرد و وَرَگ ءِ باره ءَ نه اشکتگ ات . اولسراں جـُهد کنان ات که مردمانی ناراستیاں و نازانتیاں راست به کنت و بگوئـش ایت ۔ « ماوگلی » چه جنگل ءِ رازاں ، و چه ایشی که چون گرکاں آئیا رودینتگ و مزن کتگ ، گوئشت انت ؛ بلے هِـچ کس آئی ءِ گپاں باور ءَ نه کت و نه مَنّ اِت . رَندا مَلـَـنــڈ اِش کت . آ هم چـُـپ بیت .
رَندا گیشتر و گیشتر جنگل ءِ واهگدار بوت و لوٹــت ئی که جنگل ءَ واتـَـرّ به کنت . چه وتی سنگتانی سِدَگ و جتایی ، چه وتی گـُرکیں مات ءِ دوری ، پر آئیا سَک ات و پر آهاں زَهیریگ بیت .

مردماں آئیا پـیـش داشـت که چـون چـه گـُـوْرُم و گوکانی رُمب ءَ وتا را به رَکینیت . « ماوگلی » اے دَروَنتاں _ درساں _ کار ءَ بَست و وت جهد کنان ات گورُم و ساهداران ءَ چه شهر و کـَـلـّــَگ ءَ تاں که آهانی چراگ جاه که جنگل ءِ کـَش ات به تاچینیت .
یکبرے جنگل ءِ کش ءَ ، « ماوگلی » دو ورناییں گرک دیست . گرکاں آئی ءِ گِندُک ءَ آتکگ اتنت . گرکاں گوئشت :
- تو راست ات ئے . ما رَد وارت که ترا تنگ کت و شیرهان ءِ هبران زُرت و باور کت . شیرهان سـَکـّیں رَد و چارسد و بیستے . آئی وتی زبان و لبز ءِ سرا نه اوشتیت . آئیا دو گرک کـُـشـت انت . اگں تو مئی پَـجّی‌ ءَ به بوتین ئے ، تو مئی وَندَه و بیڑ ءَ گِـپـت .
چو « ماوگلی » زانت و سرپد بیت که هـَو ، جنگل ءَ بــِرتـَـرّ اِت کنت . هما زند و هما جنگلے که آئیا دوست ات . « ماوگلی » ، گرکان ءَ چو گوئشت :
- شیرهان ءَ بگوئش ات که ادان به ییت . بگوئشیت ئی که من ادان یک و تهنا اوں و آئی توانت که منا آرامی ءَ به گیپت و به وارت و من تا آ وهد ءَ آئی ءِ آیگ و گِند و گدار ءِ بَند و بَست ءَ کناں .
گرکاں هم پوره هما داب ءَ که « ماوگلی » گوئشتگ ات هما داب اش کت و شیرهان اِش هال دات و گوئشت اِش .
هنگت روچے نه گوئستگ ات که جنگل ءِ کـَش ءَ ، شیرهانیں پلنگ وَدی بیت . دلجم ات که ماوگلی ءَ کس و پُشتے نیست . پلنگ وتی سِــٹ کنـَـگ و جـُمپ جـَنـَـگ ءِ تیاری ات که « ماوگلی » گوں مزاری گـُـرّگے وتی گـورُّم ءَ آئی ءِ نیمگ ءَ تاچینت . پلنگ هم چالاکیں و تیزینے ات ، بلے آئیا گورم ءِ کاریگر و سانڈانی سُــرُمبانی زراب و توار بے وار کت . دلتپرکهی هم آئیا نگیگ کتگ ات . دگه نیمگے کـَلـّـگ ءِ بازیں بان و بُرزیں دیوالاں هم آئیا دلاپ کتگ ات ... بلے گورم ءِ دیما هچ کس و هچ چیز داشت ءَ نه کت شیرهان میاریگ ات و گورم ، زراب ءَ گوں رُمبان ات . گورُم آئیا گـَیْـرَه و دَورَه کت . آئی ءِ گیره اش تنک و تنک تر کت و ترپت اش .
آهر سرا شیرهان گورُم ءِ سُــرُمبانی چیرا مُرت و هون و گوشتی هاک ءَ هوار درنزاں بیت انت . چه آئیا هچ چیز پَشت نه کـَپت ابید چه پوست و دلپٹ و درآتکگیں ٹیلـَگاں که هـَـوْل ءَ چه در آتکگ اتنت .

پکائیں نامداریں سَرمَچـَنـڈ «ماوگلی»ات که وتی سیـادیں گرک و سَـهـدارانی جنگل ءَ برتَرّ اِت . سیاهیں پلنگ و بوریں مم و براتیں گرکاں آئی ءِ سرا پَهر بندگ اتنت و همے آئیا بود ءَ بکشات و دل ئی گـَـرک و تِــیجار ءَ جـَت و وَژبهت ءَ کت .
وتی مزنیں سوب ءِ روچ ءَ ، آ زُبان کت که هچ کـَدیں جنگل ءَ اَلَس _ یله _ نه دَنت و چه جنگل ءَ دَر نـَ‌ـکپیت .

****************
دلگوش :
من « ببر » ءِ جاه ءَ ، پلنگ ءِ گال ءَ ماں اے رجانک ءَ کار مرز کتگ . من چه « ببر » ءِ برابریں گال ماں بلوچی ءَ نزانتکار و ناسرپد اوں ! امیت انت که شهزانتیں استاد و وانوکاں منی اے نزانتکاری ءَ راست و منا سر وسوج بکن انت .

منتوار شمئی تهلیں کریم